تصحیح انتقادی مثنوی «انصاف نامه» اثر میرزا اسماعیل تائب تبریزی

مثنوی انصاف نامه، اثر میرزا اسماعیل، تائب تبریزی است که شامل هزار بیت در عجایب خلقت خداوند و دعوت به توحید وشناخت عظمت الهی، توأم با الفاظ شوخی آمیز و دارای دیباچه ای منظوم قبل از مثنوی وابیاتی از توحیدنامه، زندان نامه، خشخاش نامه و رباعیات خود به آن افزوده است. این اثر مربوط به قرن چهاردهم هجری قمری است که در سال 1361 هجری قمری به نظم درآمد. از کتاب فوق الذّکر تنها یک نسخه به شماره ی 840 در مرکز احیاءمیراث اسلامی قم موجود بود .نگارنده به روش قیاسی متن را بازخوانی کرده و بر آن بوده تا نسخه ای نسبتاً مفید و ثمربخش را به دست دهد. آنچه که مربوط به اصلاح متن، اعمّ از ناخوانایی، غلط املایی، جا افتادگی، خط خوردگی است در پاورقی و توضیحات و تعلیقات و همچنین نقد و ابیاتی را که برای تکمیل شعرهای ناقص به مناسبت، از خود سرودم در قسمت توضیحات آوردم. در تمام موارد نشانه گذاری را رعایت کردم. با جستجو کردن واژه های بیگانه، واژگان دشوار، اختراعات روز، فهرست آیات، احادیث، امثال فارسی وعربی، فهرست و شرح اعلام تاریخی ومذهبی ، سعی بر آن بوده تا خوانندگان بتوانند از بهره های معنوی آن برخوردار شوند و راه گشایی برای احیای دیگر آثار او باشد. در پایان پیوستی به آن افزودم که شامل کتابهایی می باشد که خود تائب از آنها نام برده و مختصری توضیح داده است. با توجّه به اینکه بسیاری از مسائل اجتماعی آن دوران را در ضمن اشعارش بیان می کند از نظر تاریخی نیز می تواند منبع با ارزشی باشد.